|
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
|
|
Τα Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί είναι μια Ιρανική γλώσσα
του ινδοϊρανικού κλάδου των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Ομιλείται ευρέως στο Ιράν
(και στην Ιρανική διασπορά), στο Αφγανιστάν, στο Τατζικιστάν και σε κάποιες
χώρες της κεντρικής Ασίας. Η Περσική γλώσσα, της οποίας το μητρικό όνομα
είναι pārsi (dari Περσικά -Ιρανικά), χαρακτηρίζεται από τους
περισσότερους γλωσσολόγους ως συνέχεια της μέσης Περσικής, που ήταν η επίσημη
θρησκευτική και λογοτεχνική γλώσσα της Περσίας κατά την περίοδο των
Σασσανιδών, που ήταν η συνέχιση της παλιάς Περσικής, της γλώσσας της Περσικής
αυτοκρατορίας την εποχή των Αχαιμενιδών. Τα Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί είναι
μια πολυκεντρική γλώσσα και η γραμματική της είναι παρόμοια με εκείνη πολλών
σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών.
Τα Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί είχαν σημαντική επιρροή
στις γειτονικές γλώσσες, ιδιαίτερα τις τουρκικές γλώσσες στην Ανατολία, στον
Καύκασο, στην κεντρική Ασία και στις γειτονικές Ιρανικές γλώσσες, καθώς και
στα αρμενικά, στα αραβικά και σ’ άλλες γλώσσες. Επίσης, σε μικρότερο βαθμό
επηρέασαν τις γλώσσες της Νότιας Ασίας, ιδιαίτερα την ουρντού, καθώς και τις
χίντι, punjabi, σίντι, saraiki, sylheti, μπενγκάλι και ορίγια. Τα Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί ανήκουν
στη δυτική ομάδα του Ιρανικού κλάδου της ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής
οικογένειας, η οποία περιλαμβάνει επίσης τις γλώσσες κουρδική, mazandarani,
gilaki, talyshi και βαλούχων. Η γλώσσα περιλαμβάνεται στη νοτιοδυτική Ιρανική
ομάδα, μαζί με τις γλώσσες larestani και luri, και την tat του Περσικού
Καυκάσου.Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί είναι η τοπική ονομασία
της γλώσσας στο Ιράν, και μερικές φορές χρησιμοποιείται στην αγγλική γλώσσα
όταν γίνεται αναφορά στη γλώσσα εκεί και tajiki και dari είναι τα τοπικά
ονόματα στην κεντρική Ασία.
Σε γενικές γραμμές οι Ιρανικές γλώσσες είναι γνωστές από
τρεις εποχές που συνήθως αναφέρονται ως παλαιά, μέση και νέα (σύγχρονη)
εποχή. Αυτές αντιστοιχούν στις τρεις εποχές της Ιρανικής ιστορίας. Παλιά
εποχή είναι η περίοδος πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την εποχή των
Αχαιμενιδών (400-300 π.Χ.). Η μέση εποχή είναι η περίοδος των Σασσανιδών και
η νέα εποχή είναι η περίοδος μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα έγγραφα, η
Περσική γλώσσα είναι η μόνη Ιρανική γλώσσα η οποία έχει θεσπίσει στενές
φιλολογικές σχέσεις μεταξύ όλων των τριών σταδίων της, έτσι ώστε η παλαιά, η
μέση και η νέα Περσική να αντιπροσωπεύουν τη μια και την ίδια γλώσσα των
Περσών η οποία είναι η νέα Περσική και μια άμεση απόγονος της μέσης και της
παλαιάς Περσικής. Τα παλαιότερα αρχεία στην παλιά Περσική χρονολογούνται από
την Περσική Αυτοκρατορία του 6ου αιώνα π.Χ.
Η ιστορία της Περσικής γλώσσας χωρίζεται στις τρεις
ακόλουθες διαφορετικές περιόδους: Η παλιά Περσική εξελίχθηκε από την
πρωτοϊρανική, όπως εξελίχθηκε στο νοτιοδυτικό Ιρανικό οροπέδιο. Το αρχαιότερο
χρονολογημένο παράδειγμα της γλώσσας είναι η επιγραφή μπεχιστούν, επιγραφή
του Δαρείου Α' των Αχαιμενιδών (522 π.χ. - 486 π.χ.). Υποτίθεται ότι υπάρχουν
και μεγαλύτερα κείμενα (όπως η επιγραφή στον τάφο του Κύρου Β' στις
Πασαργάδες) που είναι στην πραγματικότητα νεότερο παράδειγμα της γλώσσας. Η
παλαιά Περσική γραφόταν στην παλιά Περσική σφηνοειδή γραφή, μια εφεύρεση της
εποχής της βασιλείας του Δαρείου Α'. Μετά την αραμαϊκή, ή μάλλον τη μορφή της
κατά την εποχή των Αχαιμενιδών, γνωστή ως αυτοκρατορική αραμαϊκή, η παλιά
Περσική είναι η γλώσσα της εποχής των Αχαιμενιδών. Αν και η «μέση περίοδος»
των Ιρανικών γλωσσών αρχίζει επίσημα με την πτώση της αυτοκρατορίας των
Αχαιμενιδών, η μετάβαση από την παλιά στη μέση Περσική είχε πιθανότατα
αρχίσει πριν από τον 4ο αιώνα. Από τον 8ο αιώνα και μετά, η μέση Περσική
σταδιακά άρχισε να παράγει τη νέα Περσική. Η ιστορία της νέας Περσικής είναι
περίπου 1.000-1.200 χρόνων. Η ανάπτυξη της γλώσσας στην τελευταία περίοδο της
χωρίζεται σε τρία στάδια που ονομάστηκαν πρώιμη, κλασική και σύγχρονη
Περσική.
Η ισλαμική κατάκτηση της Περσίας σηματοδοτεί την έναρξη
της νέας ιστορίας της Περσικής γλώσσας και λογοτεχνίας. Η περίοδος αυτή
παράγει παγκόσμιας κλάσης ποιητές και η γλώσσα για μεγάλο χρονικό διάστημα
είναι η lingua franca των ανατολικών τμημάτων του ισλαμικού κόσμου και της
νότιας Ασίας. Ήταν επίσης η επίσημη γλώσσα πολλών ισλαμικών δυναστειών όπως
των Samanids, Buyids, Tahirids, Ziyarids, την αυτοκρατορία Mughal, Timurids,
Ghaznavid, Σελτζούκων, Khwarezmids, Σαφαβιδών, Afsharids, Zand, Qajar,
Οθωμανών και επίσης πολλών άλλων κρατών. Μετά την αραβική εισβολή της
Περσίας, τα Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί άρχισαν να υιοθετούν
πολλές λέξεις από τα αραβικά και καθώς περνούσε ο καιρός πήραν ακόμη κάποιες
λέξεις από τις τουρκομογγολικές γλώσσες.Για πέντε αιώνες πριν από τη
βρετανική αποικιοκρατία, η Περσική χρησιμοποιείτο ευρέως ως δεύτερη γλώσσα
στη Νότια Ασία.
Περιφερειακές και κοινωνικές διάλεκτοι και ποικιλίες:
σύγχρονη Περσική & δυτική παραλλαγή, κλασική Περσική & ανατολική
παραλλαγή, παραλλαγή κεντρικής Ασίας (τατζικιστανικά), διάλεκτος χαζάρα
(hazaragi), ιουδαιο-Περσικά - Ιρανικά
- Φαρσί (dzhidi)
και ιουδαιο-τατζικιστανικά (bukhori).Υπάρχουν τρεις σύγχρονες παραλλαγές των
τυπικών Περσικών: Τα Ιρανικά Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί που ομιλούνται στο
Ιράν.Τα Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί του Αφγανιστάν (ή Dari)
που ομιλούνται στο Αφγανιστάν. Τα Περσικά - Ιρανικά - Φαρσί του Τατζικιστάν (Tajiki)
είναι η ποικιλία των Περσικών που χρησιμοποιούνται στο Τατζικιστάν, στο
Ουζμπεκιστάν και στη Ρωσία, αλλά σε αντίθεση με την Περσική που
χρησιμοποιείται στο Ιράν και το Αφγανιστάν, γράφονται στο κυριλλικό αλφάβητο
αντί στην Περσική γραφή. Οι επτά περιφερειακές διάλεκτοι είναι: Hazaragi,
Aimaq, Bukharic, Dzhidi, Dehwari, Darwazi, Pahlavani.
Η σύγχρονη Ιρανική
Περσική και η αφγανική Περσική γράφονται χρησιμοποιώντας μια τροποποιημένη
εκδοχή του αραβικού αλφαβήτου, η οποία χρησιμοποιεί διαφορετική προφορά και
πρόσθετα γράμματα που δεν υπάρχουν στα αραβικά.
|
|
ΤΟ
ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
 |
